na podstawie Арзютов Д.В., аспирант; Бобров В.В., д-р ист. наук, проф.; Галаганов З.П., „История Кузбасса",Кемерово «СКИФ», «Кузбасс» 2006
Najnowsza historia zagłębia kuźnieckiego rozpoczyna się w chwili napaści Niemiec na ZSRR. Mimo iż działania toczyły się daleko od terytorium Kuzbasu, Wielka Wojna Ojczyźniana zasadniczo wpłynęła na życie jego mieszkańców. Na wojnę udało się 300 tysięcy mężczyzn i kobiet, do domów nie wróciło około 100 tysięcy. Od początku wojny w zakładach zagłębia rozwinął się ruch „dwuchsotników" czyli wykonywania 200% normy: za siebie i za towarzysza w wojsku. Do kopalń, z których odeszło 25% mężczyzn, masowo szły kobiety i młodzież, a ich brygady nazwano frontowymi tj. pracującymi tak jak walczą żołnierze na froncie. Wytężona praca odbywała się w warunkach skrajnych wyrzeczeń. Racjonowano żywność i podstawowe produkty; górnicy dołowi otrzymywali najwyższe normy chleba od 800 do 1000 gramów. W latach 1941-1945 Kuzbas dostarczył łącznie 101.8 mln ton węgla stając się głównym zagłębiem kraju. Wraz z zakończeniem wojny rozpoczął się okres intensywnego rozwoju regionu. Rekonstrukcja objęła wszystkie czynne kopalnie, zbudowano 11 nowych zakładów wydobywczych. W 1949 r. zagłębie dostarczyło 36.8 mln ton wobec 29 milionów w 1945 r. i 21 w 1940. W latach 1950-1975 nowe moce wydobywcze wyniosły 80 mln ton, a roczne wydobycie wzrosło o równe 100 milionów osiągając 137 mln ton. Na południu obwodu kemerowskiego uruchomiono eksploatację złóż Tomusinskij, w tym największej wówczas kopalni Kraju Rad „Raspadskaja".
