Opracowano na podstawie artykułu Следующая катастрофа: высыхание озера Балхаш , Болат Аубекеров, Жан-Марк Деом,Ренато Сала, Кубота Джумпей. Лаборатория геоархеологии, Алматы - Исследовательский институт человека и природы, Киото
Na pustyniach i stepach Azji Środkowej znajdują się tysiące jezior. Największe z nich (Morze Kaspijskie, Аral, Bałchasz, Аłakol, Ebinor i in.) zaliczają się do najważniejszych zbiorników wody na Ziemi. Ta swoista korona wodnych „brylantów" tworzy unikalny system, który łagodzi pustynne warunki klimatyczne całego regionu. Jeziora te, powstałe na przestrzeni ostatnich 100 000 lat, wykazują zmienne w czasie charakterystyki (poziom lustra, zasolenie, życie biologiczne itp.) zależne w głównej mierze od naturalnych zmian klimatu. Do połowy XX wieku wpływ działalności człowieka na funkcjonowanie tych ekosystemów był nieznaczny. Niestety w ciągu ostatnich dekad ich stabilność (zdolność do odtwarzania po zewnętrznych zakłóceniach) została głęboko zachwiana przez nieprzemyślaną gospodarkę ludzi. Pierwszą ofiarą zgubnej działalności człowieka stało się Jezioro Aralskie zwane też z powodu swej dawnej (sic!) wielkości morzem.
Przez wieki basen Morza Aralskiego zasilany życiodajnymi wodami Amu-Darii i Syr-Darii był ważnym terenem pasterstwa i rybołówstwa miejscowych plemion. Do połowy XX wieku ten bezodpływowy zbiornik był czwartym co do wielkości jeziorem na świecie o powierzchni 68 tys. km² (za Morzem Kaspijskim 271.8 tys. km2, jeziorami Górnym 82.4 tys. km2 i Wiktorii 68.8 tys. km2), przy czym jego maksymalna długość wynosiła 426 km, szerokość - 284 km, a głębokość - 68 m. W latach 30. rozpoczęła się budowa kanałów nawadniających w republikach azjatyckich ZSRR, która nabrała rozmachu w latach 60. Od tej pory powierzchnia pól (głównie uprawy bawełny i ryżu) nawadnianych przez Amu-Darię i Syr-Darię zwiększyła się z 4.5 do 7 mln ha.
