Wyzwania i bariery dekarbonizacji w polskim przemyśle

31-07-2024

Jeszcze trzy lata temu raport McKinsey & Company kusił efektownym scenariuszem, w którym pełna dekarbonizacja polskiej gospodarki do 2050 r. jest osiągalna. Czy jednak ciągle możemy podzielać ten optymizm?

Jak pokazuje najnowsze badanie firmy DUON, aż 70 proc. firm przemysłowych zobowiązanych do dekarbonizacji nie ma jeszcze ani konkretnego planu na przeprowadzenie procesu, ani wybranych dostawców. Co je hamuje? Kryzys gospodarczy i wojna w Ukrainie nie tłumaczą wszystkiego. Problem wydaje się głęboko strukturalny.

Silne motywacje

Presja klientów wcale nie ma decydującego głosu. Badani przyznają, że głównym motorem do zmian jest perspektywa kar i ryzyko nieotrzymania pozwolenia na użytkowanie instalacji. Prawie 47 proc. firm decyduje się odejść od węgla wyłącznie ze strachu przed konsekwencjami. Co trzeci badany wskazuje, że impuls wynika z proekologicznej strategii firmy, a jedynie dla 8 proc. liczy się głównie opinia klientów.

Firmy doskonale rozpoznały długofalowe zalety dekarbonizacji, które zmienią na plus ich codzienność. Nawet jeśli sama presja klientów miewa nikłe znaczenie dla procesu decyzyjnego, to już ogólna poprawa wizerunku jest realną, atrakcyjną korzyścią dla ponad połowy badanych. Firmy spodziewają się też zwiększenia własnej konkurencyjności na rynku (31,9 proc. wskazań) oraz uproszczenia produkcji i organizacji (25,5 proc.). Co ciekawe, na udzielone odpowiedzi nie miały wpływu ani branża, ani wielkość zakładu.

Silniejsze ograniczenia

Zalety transformacji wydają się jasne i kuszące, a jednak tempo dekarbonizacji, choć nieznacznie, to wyhamowuje. Porównując tegoroczne badanie firmy DUON i Instytutu Keralla Research z tym z 2021 r., widzimy, że 2 lata temu prawie 54 proc. badanych miało wybranych dostawców, którzy będą wdrażać zmiany lub już zaczęli to robić. W tym roku na tak zaawansowanym etapie jest tylko 30 proc. firm.

Co powstrzymuje badanych przed ruszeniem z miejsca? Entuzjazm połowy ochładza niepewna sytuacja na rynku.

Sankcje na LPG

11-07-2024

Europejskie sankcje na LPG, które są obecnie rozpatrywane przez Komisję Europejską w ramach dwunastego pakietu sankcji gospodarczych przeciw Rosji, powinny zostać wprowadzone odpowiedzialnie, z odpowiednim okresem przejściowym - minimum 12-miesięcznym. Dla Polski i dla polskich przedsiębiorców jest to niezbędne, aby prowadzić dalsze inwestycje i chociaż częściowo przygotować infrastrukturę, która od rozpoczęcia wojny w Ukrainie jest finansowana wyłącznie przez polskie, prywatne firmy. Sam sektor prywatny nie udźwignie w całości tych prac bez wsparcia - niezbędne jest zatem zaangażowanie państwa i uruchomienie strategicznych projektów infrastrukturalnych umożliwiających dystrybucję LPG do Polski oraz na terenie Polski.

Warto zdać sobie sprawę, z jak dużym i ważnym rynkiem mamy do czynienia:

• Na cztery samochody korzystające z LPG na terenie UE aż trzy z nich jeżdżą w Polsce, wiele z nich to taksówkarze, którzy na pewno mocno odczują embargo na gaz płynny.
• Nie jest wykluczone, że od razu po wprowadzeniu embarga może dojść do przejściowych okresów, w których LPG nie będzie dostępne dla konsumentów. To o tyle istotne, że w tym scenariuszu zaczną się szybko kurczyć zapasy benzyny na stacjach w Polsce.
• Rośnie znaczenie LPG w przemyśle - ma to związek z konsekwencjami, które przyniosła agresja Rosji na Ukrainę: ceny i dostępność surowców malała i jest to jeden z głównych powodów, dlaczego przedsiębiorcy w Polsce, choćby huty szkła czy producenci rolni, chętniej korzystają dziś z LPG. Kiedy zabraknie gazu płynnego na rynku, odbije się to na ich sytuacji, negatywnie wpływając na zaopatrzenie firm, ich moce produkcyjne i kondycję finansową.

Warto też zdać sobie sprawę, w jak ważnym okresie dla LPG się znajdujemy: otóż dyskusje nad sankcjami przypada na rozpoczęty właśnie sezon grzewczy, a zmiana kontraktów na dostawy i logistykę, które obecnie obowiązują, wymaga co najmniej 12 miesięcy.

Od momentu rozpoczęcia wojny w Ukrainie polscy przedsiębiorcy, którzy pokrywają około 50% rynku LPG w Polsce - poczynili ogromne jak na swoje możliwości inwestycje, zmieniając kierunki dostaw LPG ze Wschodu na Zachód. Dzięki temu około 50% dostaw LPG dociera dzisiaj do Polski z Zachodu i Północy. Niestety - to limit obecnych możliwości infrastrukturalnych w Polsce. Już teraz obserwujemy problemy z tranzytem LPG z Zachodu koleją przez inne państwa, głównie Niemcy. To dodatkowo pogarsza przepustowość polskiej sieci kolejowej - która także wymaga sporych inwestycji i podlega nieustającym remontom. A zatem należy zrobić wszystko, aby Polska i polscy obywatele nie ucierpieli na sankcjach, szczególnie w kontekście braków tego surowca.

W poszukiwaniu wyższych sprawności

19-06-2024

Jednym z najważniejszych parametrów maszyn energetycznych jest sprawność. Wskaźnik ten określa, jaką część pobranej energii maszyna przetwarza na użyteczną pracę. Zgodnie z zasadą zachowania energii praca wykonywana przez dane urządzenie jest mniejsza od dostarczonej do niego energii o straty (energii) w niej wydzielane. Im mniejsze straty, tym wyższa sprawność i tym bardziej efektywne ekonomicznie jest działanie maszyny. W przypadku transformatorów energetycznych wydzielają się w nich straty obciążeniowe (ciepło Joule'a wydzielane przez prądy przepływające w uzwojeniach) i straty w rdzeniu (zależne od napięcia). Od dawna konstruktorzy i projektanci transformatorów dokładają starań, by ograniczyć w możliwie największym stopniu wspomniane straty energii. W końcu XX wieku udało się przebadać i wdrożyć do eksploatacji prototypy zupełnie nowych konstrukcji transformatorów o korzystniejszych parametrach działania. Poniżej zaprezentowano dwa obiecujące rozwiązania techniczne tych urządzeń firmy ABB i perspektywy ich szerszego zastosowania.

Transformatory na bazie materiałów nadprzewodnikowych

Rozwój fizyki ciała stałego umożliwił opracowanie doskonalszych materiałów elektrotechnicznych. Sposobem obniżenia strat w transformatorach energetycznych stało się zastosowanie nowych materiałów do wykonania uzwojeń, a mianowicie wysokotemperaturowych nadprzewodników określanych skrótowo HTS (High Temperature Superconductors). Materiały wykazujące nadprzewodność w temperaturach niższych od tzw. krytycznej (dla HTS wynosi od 30 do 139 st. K) zostały odkryte w końcu lat 1980-tych i niebawem znalazły zastosowanie w wielu urządzeniach elektroenergetycznych. Zbudowano prototypy nadprzewodnikowych generatorów i silników dużej mocy, ograniczników prądu zwarcia, a także transformatorów. W zakresie nadprzewodnictwa materiały HTS wyróżniają się znikomymi stratami mocy przy wysokiej gęstości prądu. Przejście od praktycznie pomijalnej oporności elektrycznej do wysokiej wartości następuje skokowo po utracie własności nadprzewodzących. Pierwszą z tych zalet wykorzystano do konstrukcji uzwojeń transformatorów energetycznych w celu obniżenia obciążeniowych strat mocy (tj. strat cieplnych w uzwojeniach). Pierwszy w świecie transformator z wykorzystaniem materiału HTS wyprodukowała firma ABB przy współpracy ze specjalistami z USA i Francji. W marcu w 1997 r. transformator nadprzewodnikowy o znamionowych napięciach 18,7/0,4 kV i mocy 630 kVA został włączony do pracy w sieci miejskiej Genewy. Należy zaznaczyć, że nieco wcześniej (listopad 1996 r.) ABB uruchomiła również pierwszy w przemysłowych sieciach ogranicznik prądu zwarcia na bazie tychże materiałów HTS. Transformator z uzwojeniami HTS zamiast miedzi nie posiada praktycznie rezystancji w temperaturze niższej od pewnej progowej (krytycznej) wartości.